A sparkle of Dani's world

Nicolaas de Rie ofwel Co

Hoe ging dat vroeger opa?

Vroeger was alles anders.

Vroeger keek ik uit het raam en dacht aan later.

Nu kijk ik uit het raam en denk aan vroeger……

Nicolaas de Rie (10-11-1935).

Voor het vak Maatschappijleer moest mijn zoon  een interview houden met een persoon die ouder was dan 65 jaar. Hij dacht meteen aan zijn opa, maar ook aan de mogelijkheid om hem nog wat beter te leren kennen. Hij mocht hem nu vragen stellen die hij anders misschien niet zo gauw zou stellen: “hoe ging dat vroeger opa?”.

Het was intrigerend om ze samen te zien ( de jongere en oudere generatie), want sommige vragen waren toch best wel eng of gênant om te stellen. Het werd een prachtig interview die beloond werd met een 10 door zijn docent.

Het interview is afgenomen aan de hand van een aantal voorafgestelde vragen vanuit het vak Maatschappijleer en ik vind het ook een mooie leidraad om aan vast te houden in dit blog.

Omdat het zo’n mooi verhaal is en ik me realiseerde hoeveel er veranderd is met vroeger en nu, hoe snel het allemaal gegaan/veranderd is. Dat jong en oud best heel veel lol en interesse in elkaar kunnen hebben, wil ik dit verhaal met jullie delen. Ook ik realiseerde mij hoeveel er veranderd is sinds ik geboren ben en waar mijn zoon geen weet van heeft. De grachten die zijn drooggelegd in de stad waar ik woon, de manier van lesgeven op school en wat je deed in je vrije tijd. De normen en waarden die soms zijn gebleven en soms behoorlijk zijn veranderd.

En toch moet ik zijn moeder zijn en de brug slaan tussen de generaties waarin we elkaar begrijpen en respect voor elkaar hebben.

Het is niet altijd even makkelijk om omringt te zijn met pubers, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik nog elke dag van ze geniet. Maar even zonder gekheid…..door dit verhaal realiseerde ik mij hoe snel de maatschappij veranderd is de afgelopen jaren. Ik denk dat het belangrijk is om met je tijd mee te gaan, open te stellen voor nieuwe dingen, nieuwsgierig te zijn naar wat de jeugd vandaag de dag bezighoudt, maar ook dat stukje nostalgie vast te houden vanwege de waardevolle herinneringen die het ons biedt. Geef ook die nostalgie door aan de jeugd, want vroeger was niet altijd zo slecht.

Neem mee wat je waardevol vindt en laat los waar je niks mee kan.

School, werk en zakgeld.

Mijn vader heet Nicolaas Wilhelmus de Rie, maar ze noemen hem Co. Waarom? Er was al een Nicolaas in de familie en dan werd het zo verwarrend. Hij is geboren op 10-11-1935 te Z.O.Beemster. In 1951 was hij 16 jaar, een jaar ouder dan mijn zoon nu.

Mijn vaders lagere school; Jozefschool.

Vroeger was er geen peuterspeelzaal en kleuterschool in zijn dorp en was je gewoon thuis bij je moeder. Wat hij de gehele dag deed, weet mijn vader niet meer precies. Hij zal wel buiten hebben gespeeld met zijn vrienden of zijn moeder het bloed onder de nagels vandaan hebben gehaald J.

Toen hij 6 jaar was, mocht hij naar de 1^e klas van de Jozefschool in Purmerend. Dit was een Rooms-katholieke jongens school, want meisjes en jongens gingen in die tijd nog naar aparte scholen. De meisjes kregen les van de nonnen, maar hij had meesters en een enkele juf. Dit was wel uitzonderlijk voor die tijd dat een vrouw aan jongens les gaf.  Het grappige is dat mijn zus en ik ook naar deze school zijn geweest. Echter begon mijn zus nog op de Catharinaschool (meisjesschool) waar je les kreeg van de nonnen. Dit was mij gelukkig gespaard gebleven. Bij ons op school kreeg je alleen bijles door de nonnen en daar hoefde ik gelukkig niet heen. Ik begreep van mijn klasgenoten dat ze niet zo aardig waren.

Mijn vader ging tot zijn 12^e jaar naar deze school, maar in de WOII is zijn school in beslag genomen door de Duitsers. Ze konden toen ruim een jaar lang niet naar school en naar de meisjesschool was geen optie. Dat mocht niet! Dus was je thuis en mistte je alle lesstof, die je later nooit meer aangeboden kreeg.

De oorlog heeft een diepe indruk op mijn vader gemaakt, de armoede, de angst, maar ook dat de Duitsers achter hun huis een hoofdkwartier hadden gevestigd. Een nare tijd waar hij het liever niet over wil hebben. Oorlogen laten diepe wonden en littekens achter bij mensen of het oorlog van nu of vroeger is. Mijn vader heeft nog steeds nachtmerries van die tijd, waarin hij schreeuwend wakker word. Waarover hij droomt, wilt hij nooit vertellen. 

Vroeger werd er niet gesproken over emoties en waar je behoefte aan had. Een tegenstelling waarin we nu leven waar we over alles moeten praten …soms eindeloos lang. Zou een middenweg soms niet meer effectief zijn, want soms zijn dingen zo en gaat het leven verder.  Ontken je emoties niet, geef het een plekje, maar wees soms ook nuchter en probeer het beste te maken van het leven. 

Geniet! In plaats van somberheid.

  Bevrijdingsdag in het dorp van mijn vader.

V.l.n.r.: Klassenfoto 1948, Verkenners 1951, ambachtsschool 1950.

Na de lagere school ging mijn vader naar de Ambachtsschool in Edam. Elke dag op zijn fiets langs de open velden door wind, regen en zon.  Hij vond het daar niks aan en had geen interesse in het vak elektricien. Hij leerde ook nog wat met hout, maar ook dat vond hij niet leuk. 

Het interesseerde hem niet, maar vroeger werd er niet gevraagd door je ouders wat jij leuk vond om later te worden…het werd voor je bepaald. Er moest brood op de plank komen en dus werd een vak gekozen dat daarvoor kon zorgen.

Vroeger was er geen ruimte zoals nu om te doen wat je zelf wilde. Er waren geen open dagen van scholen en een breed aanbod. Dus als je bijvoorbeeld dyslectisch bent als mijn vader was school geen pretje en ging je liever werken. Geen ruimte voor verdere ontwikkeling en ondersteuning…..real life begon dan gewoon al heel jong. Een andere tijd, waar we nu onze les van hebben getrokken. Ook al moet ik bekennen dat t.a.v. handicaps als dyslectie en passend onderwijs zaken nog echt in de kinderschoenen staan. Hopelijk kunnen we daarover 10 jaar een positiever antwoord op geven. Maar ook als ik naar mijn eigen schoolcarrière kijk waren het mijn ouders die de schoolkeuze bepaalde en open dagen kan ik mij al helemaal niet herinneren. Jij wel?

Je ging naar een bepaalde school, omdat hij katholiek was en niet omdat jij daar graag heen wilde. En ik….ik ging gewoon braaf naar de school van mijn ouders keuze. Toch heb ik mijn HBO zelf gekozen en daar veel plezier aan beleefd. Zo zie je maar nog niet zo heel lang geleden lagen de kaarten nog echt wel anders op de tafel.

Zelf ben ik blij dat we in een tijd leven dat ik mijn kinderen de vrijheid kan geven wel te kiezen voor hun droom. Gelukkig zijn er ook veel meer mogelijkheden qua opleidingen dan vroeger, maar toch…de tijdsgeest is anders.

Ik denk dat het kinderen veel gelukkiger maakt als ze iets doen waar ze blij van worden en interesse in hebben. En soms is school niet leuk en moet je dingen doen die in het puberbrein nergens opslaat. Dat is dan maar zo net als het leven zelf. Maar grijp je kans om een opleiding te volgen, want dat is zo belangrijk voor je toekomst en je eigen ontwikkeling. Echter houdt het ontwikkelen van jezelf nooit op en kun je op latere leeftijd altijd nog een opleiding of cursus volgen. Ieder ontwikkelt zich zoals dat bij hem/haar past. De één is goed met zijn handen en de ander met zijn “koppie”. Heb respect voor een ieder en profiteer van ieders talent en kundigheid.

Mijn vader verliet de school na twee jaar….tegenwoordig noemen ze dat drop-out. Hij was toen 14 jaar en moest aan het werk. Dat was toen heel normaal en dat mocht ook van de regering. Helaas zijn er nog steeds kinderen die tussen wal en schip vallen en dat is doodzonde van hun talent. Wat ik helaas nog steeds vaak zie is dat scholen niet zo snel zijn meegegaan met de snelle veranderingen in onze maatschappij en het veranderde puberbrein dat hiermee gepaard gaat. Kinderen van nu zijn geen kinderen van vroeger. Ze denken, ze leren en ze doen anders. Dat is ok! Vroeger is nu niet meer. Daarnaast wordt er ook erg veel van een docent verlangd waar hij niet voor geleerd heeft en daarom zo het fijn zijn als scholen meer multidisciplinair gingen samenwerken in plaats van de “speciale taken” onder te verdelen in hun eigen team. Ieder zijn eigen vak gebied en kennis/ervaring. Een discipline van buitenaf toelaten in je school, betekent niet dat je faalt maar dat je groeit en open staat voor verandering. JUST SAYING! Laat de docent de docent weer zijn en doen waar hij goed in is.

WOII, vliegtuigen die over zijn dorp vlogen. 

Mijn vader heeft ook nog op een kostschool gezeten toen hij 10 jaar was. Thuis had hij het niet naar zijn zin en was daar erg ongelukkig. Op een dag is hij op de achterkant van een vrachtwagen gesprongen om zo weg te kunnen lopen van zijn thuis. Hij wilde daar nooit meer naar terug. Hij was toen 10 jaar oud.

Onderweg werd hij toch bang, want de vrachtwagen reed hard en hij kende omgeving niet. Hij heeft zich toen losgelaten, zijn klompen schaafden stuk over de straat en hij belande aan de zijkant van de weg. Buurtbewoners hebben toen de politie gealarmeerd en die hebben mijn vader teruggebracht naar zijn ouders. Mijn vader kan alleen de angst herinneringen over hoe boos zijn moeder was over zijn stuk geschaafde klompen. 

Een andere tijd of was het het gezin?, maar ik zou zo blij zijn als mijn kind weer heelhuids thuis kwam en geïnteresseerd zijn waarom hij niet meer thuis wilde zijn. Dit verhaal heeft zelfs de kranten gehaald. Mijn ouders zeggen het krantenknipsel nog te hebben.

Door dit incident besloten zijn ouders dat hij onhandelbaar was en stopten hem op de kostschool in Edam. Hij is het enigste kind uit hun gezin die daar heen is gestuurd. Er werd niet gesproken in het gezin waarom hij daarheen moest en ze vroegen ook niet aan hem waarom hij was weggelopen. Ook zijn broers en zussen weten niet precies waarom hij naar kostschool moest. Hij was onhandelbaar was er gezegd en vragen stelde je niet in die tijd. 

 Markt in Purmerend, de gedempte singel en de breedstraat.

Mijn vader vond het niks op de kostschool  in Edam en ’s nachts ontsnapte hij vaak om weer naar huis te lopen. Als hij dan aankwam bij zijn huis in de Z.O.Beemster ’s, ochtends vroeg, gooide hij een steentje tegen zijn broers raam en die deed dan open. Hij klom via de regenpijp naar binnen en kroop in bed. Het bed deelde hij met nog 2 van zijn broers. Zijn zussen sliepen ook met zijn drieën in een twijfelaar. Dit was heel normaal, want je had geen eigen kamer of bed in die tijd. Vele huizen hadden niet veel slaapkamers en dus deelde je die met je broers of zussen. Meisjes en jongens was strikt gescheiden.

’s Ochtends vond mijn opa’s vader hem dan in bed en dan bracht hij hem weer terug naar de kostschool, nadat hij eerst heel boos was geworden op mijn vader. Hij vroeg hem nooit waarom hij weer terug naar huis was gekomen. Na 3 maanden hebben ze mijn vader niet meer teruggebracht naar de kostschool en waarom? Dat weet hij niet. Ik moest wel lachen toen ik dit verhaal hoorde van mijn vader die de wanhoop van zijn ouders was, maar bleef vechten voor wat hij wilde. Zo zie je maar weer ook in die tijd was er een soap….ook al werd die vanwege sociale controle, die heel sterk was in die tijd, natuurlijk verborgen gehouden voor de buitenwereld. En misschien was het wel normaal, want in veel gezinnen ging het er zo aan toe. Mijn vader was niet de enige op kostschool.

Dit is de fabriek waar mijn vader op zijn 14^e jaar begon met werken.

De supermarktketen Spar waar mijn vader voor werkte.

Toen mijn opa 14 jaar was, begon hij met werken bij de fabriek Hollandia in Purmerend. Hij moest daar melkmonsters nemen en later mocht hij werken op het laboratorium. Dit vond hij leuker werk. Na er  2 jaar te hebben  gewerkt , werd hij op zijn 16^e jaar  bijrijder op een vrachtwagen van de SPAR. Een winkelketen die wij nog steeds kennen.

Nadat hij op zijn 18^e jaar zijn rijbewijs had gehaald, werd hij chauffeur en reed nog 4 jaar voor dit bedrijf. 
Ondanks dat zijn eigen vader een touringcars bedrijf “Go de Rie Cars” bezat, ging hij voor Valk in Hoorn werken. Zijn vader vond dat hij eerst maar bij een ander moest gaan werken en deed alleen een beroep op hem als  er tekort personeel was of heel erg druk.

 De straat waar mijn vaders huis vlakbij stond.

Mijn vaders vader was dit touringcars bedrijf voor de oorlog gestart, maar in WOII namen de Duitsers zijn bussen in beslag. Hij had nog een bus kunnen verstoppen onder het stro bij een boer.

Zo kon hij na de oorlog zijn bedrijf weer opstarten met die ene bus.

Wat een ondernemersgeest en doorzettingsvermogen!

Go de rie Car; het bedrijf van mijn vaders vader. In het midden staat zijn vader.

Toen mijn vader begon met werken, waren de lonen veel lager dan nu. Wat hij precies verdiende wist hij niet, want hij moest al zijn geld inleveren bij zijn moeder. Je kreeg je geld nog in een loonzakje, contant. Later bleek, toen hij ging trouwen, dat zijn moeder al zijn loon altijd op een spaarbankboekje had gezet. Zelf kreeg hij 2 gulden per week en daar mocht hij mee doen wat hij wilde. Hij kocht er shag van en later ook wel een biertje.

Toen hij ouder was besteedde hij het geld ook op de kermis en op zijn 16e jaar kocht hij een bromfiets. Hiervoor had hij gespaard van zijn 2 gulden per week.  Wat een tijd!! Zo simpel en tevreden met weinig. Misschien is het probleem van vandaag de dag wel dat we zoveel keuzes hebben en krijgen, schulden en creditcards normaal zijn en zo weinig kunnen genieten van wat we hebben?! Het is nooit genoeg. Toch zie je steeds meer een tegenbewegiing ontstaan in onze maatschappij tegen verspilling en ontvredenheid. Dat is iets wat ik erg aanmoedig…en ook dat we wat liever voor elkaar moeten zijn en de ander wat gunnen.

Het boemeltje dat in Purmerend reed en waar het liedje overgaat dat we allemaal leerden op de lagere school.

Vanaf zijn 14e jaar rookte en dronk mijn vader. Hij vertelde dat dat heel normaal was en het ook mocht van zijn ouders. Je dronk en rookte om mee te doen/erbij te horen. Sigaretten stonden ook altijd op tafel en iedereen rookte en dronk in zijn omgeving. Het was heel normaal. Er werd niet over gesproken dat het slecht voor je was, je nog te jong was en er was ook geen wet die het verbood volgens mijn vader. Hij ging ook al uit vanaf zijn 14^e jaar en kon in elke kroeg komen die hij maar wilde. Zijn ouders vonden het goed dat hij uitging op woensdag en in het weekend. Tot zijn 16^e jaar moest hij om 12 uur ’s nachts thuis zijn en op zijn 18^e jaar was dat wat later.

Het treinstation, de Bierkade en de Kaasmarkt zoals ik hem herinner...vroeger toen ik klein was :) 

 In het volgende blog ga ik verder met het verhaal over mijn vader. “Hoe was dat vroeger opa?” Komen er bij  jou als lezer ook herinneringen naar boven of verwonder je je over zaken? Laat het me weten! Of praat erover met elkaar.

Voor nu wens ik jullie een hele fijne jaarwisseling en tot in 2018…dan lees je het blog toch ook nog?!! Dat zou ik top vinden.

Niet gehuilde tranen vermoeien…niet geuite kwaadheid verkrampt…

Tel geen dagen maar zorg dat de dagen tellen…

Je kunt geen dagen aan je leven toevoegen….

Maar wel leven aan je dagen…

Geniet daarom van elke dag…Ook in het jaar 2018!!!!

Love Danielle.

** Klik op de foto om hem beter te kunnen zien.

** Foto’s zijn uit eigen archief, vereniging historisch purmerend (http://www.vereniginghistorischpurmerend.nl/) en internet