A sparkle of Dani's world

"Een PINK OMHOOG was in de middeleeuwen een teken dat de vrouw na het diner nog iets anders wilde."

Net buiten de stad Utrecht staat een sprookjesachtig, middeleeuws kasteel dat is gebouwd door de familie Van Zuylen van Nijevelt van de Haar.

Het is een prachtig, goed onderhouden kasteel en niets kan je voorbereiden op het overweldigende gevoel dat je krijgt zodra je het kasteel binnengaat. Overal, maar dan ook echt overal is wel iets te zien. Zoveel details die je geen moment vervelen. Het was echt een feestje om daar rond te lopen en ik ga zeker nog een keer terug.

"De basisregels zijn onveranderlijk HOUD REKENING met een ander."

"Voor logeren bij vrienden geldt:

gasten en vis blijven maar DRIE DAGEN fris."

Al sinds de 12e eeuw staat er een kasteel op deze plek en die behoorde vanaf de 15 eeuw toe aan het geslacht Van Zuylen. Door een huwelijk van Josina van de Haar en Dirk van Zuylen ging het kasteel over in het geslacht van de familie van Zuylen. Eind 19e eeuw erfde baron Etienne van Zuylen (1860-1934) het inmiddels zwaar vervallen domein De Haar, dat in de eeuwen daarvoor was verwoest door diverse stormen en oorlogen. Hij wil het kasteel herstellen in zijn oude glorie herstellen. Hij hechtte veel belang aan de rijke historie van zijn familie en toen hij in 1890 de imposante ruïnes van zijn vader erfde, wilde hij iets bijzonders doen met deze plek.

Zijn ontmoeting met Helène de Rothschild (1863-1947) op een bal masqué in Parijs betekende dat hij zijn wens kon vervullen. Uitgedost als Hercules met knots verleidde hij deze dame uit de zeer vermogende bankiersfamilie en hun huwelijk bracht hem de financiële middelen om een nieuw kasteel te doen verrijzen. Het werd gerenoveerd en van alle gemakken voorzien.

Voor de renovatie besloot de baron samen te werken met de architect Pierre Cuypers, die dan al beroemd is geworden met het ontwerpen van het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. De baron en Cuypers spraken af om het kasteel te bouwen volgens de originele contouren van het oude kasteel. De neogotische bouwstijl van Cuypers sloot goed aan bij de wens van de baron om van het kasteel een soort familiemuseum te maken.

Cuypers paste zijn kennis van de gotiek tot in ieder detail toe, maar nam wel vaak de vrijheid om die te ‘perfectioneren’ naar eigen inzicht. En dit kun je zeker terugzien in het kasteel als je rondwandelt.

Cuypers herontwierp samen met zijn zoon het kasteel zoals het in de 14e eeuw in de familie zou zijn gekomen. Het originele muurwerk van de ruïne werd behouden, maar het kasteel werd vergroot. De Haar kreeg onder andere een personenlift, koud en warm stromend water in alle slaapvertrekken en centrale verwarming. Dit alles was aan het einde van de 19^e eeuw zeer extravagant in Nederland. Zelfs de koningin had niet zoveel luxe.

Het kasteel werd zo voorzien van alle luxe die er te krijgen was, en daarmee was het klaar voor de ontvangst van hooggeëerde gasten op de feesten die er gegeven werden, waaronder Koningin Wilhelmina en later Brigitte Bardot, Maria Callas en Roger Moore. Want de baron had alles behalve een middeleeuwse levensstijl…Hij hield wel van een feest en wilde graag indruk maken op zijn vrienden en relaties die op het kasteel werden uitgenodigd.

Voor de aanleg van de kasteeltuinen, ook onderdeel van Cuypers’ ontwerp, werd het gehele dorp Haarzuilens verplaatst. Ook liet de baron duizenden volgroeide bomen vanuit de Utrechtse Heuvelrug naar het landgoed overbrengen om de kasteeltuinen er meteen goed uit te laten zien.

Echter stuiten Cuypers en Etienne op veel (technische) problemen. De baron legde deze problemen uiteindelijk in 1895 neer bij tuinarchitect Hendirk Copijn. Deze loste de problemen vervolgens op kundige wijze op. Naast de stijltuinen zijn er ook geometrische tuinen te zien die vooral een decoratief karakter hebben. In het park bevindt zich ook de Rozentuin, met het monument ter herinnering aan de oudste zoon van Etienne, baron Hélin van Zuylen van Nijevelt, die in 1912 op 24-jarige leeftijd bij een auto-ongeluk in Rumst bij Antwerpen om het leven kwam. De afgebroken zuil (zie foto in dit blog) verwijst naar het te vroeg opgehouden leven van Hélin. In de Rozentuin zijn ruim 1.200 rozen in 79 verschillende soorten te vinden.

Naast de stijltuinen ontwierp Hendrik Copijn voor het Noorder- en het Zuiderpark een tuin in landschapsstijl, waarbij uitgestrekte vijverpartijen, een hertenkamp, een doolhof en prachtige uitzichten het karakter bepalen. Je kunt uren dolen over het perceel zonder je te vervelen en het ene uitzicht beneemt je nog meer je adem dan het andere.

Volgens Cuypers was het van belang dat het interieur en de decoratieve elementen ook allemaal klopten bij de architectuur van het gebouw. Hij bezat daarom zijn eigen ateliers waar alle materialen en objecten ambachtelijk werden vervaardigd. Toch werd alles hiervoor opnieuw ontworpen door de meester zelf, waardoor het onvermijdelijk is dat er ook veel 19e-eeuwse elementen terug te vinden zijn.

Dat het kasteel een mix is van de oude stijl en nieuwe invloeden, is bijzonder goed te zien in de centrale hal. Overal zijn gotische decoraties, fabeldieren en minstrelen te zien, en het oorspronkelijke metselwerk is er geïmiteerd om de sfeer van deze oude binnenplaats te behouden.

Deze binnenplaats is door Cuypers echter overdekt, waardoor er galerijen konden worden gebouwd die directe toegang boden tot alle kamers. In de 14 eeuw hadden woonvertrekken namelijk nog geen gangen, maar leidde het ene vertrek naar het volgende.

Het pronkstuk van de grote hal is het grote gotische glas-in-loodraam. Hierop is de presentatie van de Charter van Utrecht in 1375 afgebeeld. De verschillende territoriale staten begonnen zich in die tijd af te tekenen op de kaart van Nederland, en ook in het door een bisschop geregeerde Sticht Utrecht werden de krachten van verschillende steden en dorpen als wereldlijk gebied gebundeld. 

"Twee haren op een kaal hoofd lijken misschien niet veel,

Maar TWEE HAREN in de soep weer wel."

In de Charter werden de rechten en plichten van de stad en de verschillende standen vastgelegd. Ook de adel tekende dit belangrijke document, en van de 37 adellijke ondertekenaars blijken er wel 15 afkomstig uit de familie Van Zuylen van De Haar.

"Etiquette is niet tuttig, maar NUTTIG."

Uit dit raam spreekt dus overduidelijk Etienne’s trots over het historische belang van zijn voorvaderen.

In het souterrain bevinden zich verschillende keukens en dienstruimten; eetkamer voor kinderen tot 14 jaar, wijnkelder, eetkamer voor personeel, bloemenkelder, een kookkeuken, de spoelkeuken, de groentekeuken, de zuivelkeuken en de slagerij. De muren zijn wel meer dan een meter dik en door het kolenfornuis en het ontbreken van ventilatie kon de temperatuur wel oplopen tot 40 graden.  Het eerste wat je opvalt als je de keuken binnenloopt is de zeer uitgebreide “Batterie de Cuisine” van De Haar, een serie pannen of casserroles in allerlei soorten en maten voor zeer gevarieerd gebruik met de naam van de familie Haarzuylens erin geslagen. Alle voorwerpen zijn gemaakt van roodkoper en de binnenkant voor gebruik is vertind. Ik kan je alleen maar zeggen..je krijgt zin om te koken. En of je nu kan koken of niet, als je in deze keuken staat voel je je een god(in).

"Je mag mensen NIET OVERVALLEN, maar nu geeft het niet, de koffie is klaar."

 

De Balzaal verbeeldt een ander aspect van het middeleeuwse leven. In die ruimte organiseerden de baron en barones diverse feesten, waaronder het beroemde “Bal Masque”. In de zaal hangen Brusselse wandtapijten uit de 16^e eeuw. Het linker tapijt toont de Schepping van de wereld in zes dagen en de Zondeval. Het rechter wandtapijt verbeeldt de Triomf van Chrittus.

"De ENKEL OP DE KNIE leggen - zoals als Nederlanders doen- kan gewoon echt niet!"

In de Balzaal vind je ook het schouwspel “Le Château de l’Amour”, het Kasteel van de Liefde, met daarnaast een echte minstreelgalerij. In die scénes verbeeldt het de hoofse liefdesgeschiedenis van een jongeman die zijn geliefde schaakt. Het reliëf is uitgehouwen uit één blok klakzandsteen van 2000 kilo. De muzikanten bevonden zich tijdens het gemaskerd bal op de ministreelgalerij. Daar konden ook gordijntjes gesloten worden, zodat ze geen zicht hadden op de festiviteiten in de zaal.

De baron en barones ontvingen graag gasten en met een kasteelcomplex , met zo’n 200 vertrekken kun je je voorstellen dat er heel wat nodig was om het kasteel klaar te maken voor de familie en de gasten. Het hele kasteel stond dan op zijn kop, want het kasteel werd niet pertinent bewoond.  In augustus kwam er dan extra versterking. Kamermeisjes, bediening, chauffeurs, de butler, de keukenploeg, etc. De koks kwamen meestal als eersten. Ze begonnen aan de voorbereidingen, de keuken inrichten, bouillons trekken. En dan begint het in het kasteel ook naar eten te ruiken en krijgt het kasteel ineens een huiselijke sfeer. In September waren ze dan klaar voor de familie en gasten.

Voor de baron en barones was het belangrijk dat de gasten het gevoel hadden in een particulier huis te zijn en niet in een of ander luxueus hotel. Daarom hadden de gastenkamers allemaal hun eigen karakter , is geen enkele kamer hetzelfde en heeft elke slaapkamer een eigen sanitaire voorziening met mengkraan. 

"Zeg bij een hand geven nooit AANGENAAM!.

                    Dat moet nog maar blijken."

Het kasteel dreigde in het afgelopen decennium door de middeleeuwse funderingen te zakken en de financiële last werd te zwaar voor baron Thierry van Zuylen van Nyevelt (1932 – 2011), de kleinzoon van Etienne. In 2000 werden het kasteel en het park daarom eigendom van de Stichting Kasteel De Haar en het domein van 350 hectare werd verkocht aan de Vereniging Natuurmonumenten, die er nu wandelpaden onderhoudt. De familie zelf mag 1 keer per jaar een maand verblijven in het kasteel.

Trek vandaag iets positiefs aan

dat past altijd

Love Danielle

Ben je ook interesseert om een bezoek te brengen aan Kasteel de Haar? Check dan de site: https://www.kasteeldehaar.nl/ 

Met een museumkaart kun je gratis naar binnen. Check de Site: https://www.museumkaart.nl/ 

Of maak je liever een kastelentoer met mooie fiets- en wandelroutes? Check de site:  http://www.topkastelen.com/