Nicolaas
de Rie ofwel Co
Hoe
ging dat vroeger opa?
Vroeger
was alles anders.
Vroeger
keek ik uit het raam en dacht aan later.
Nu
kijk ik uit het raam en denk aan vroeger……
Nicolaas
de Rie (10-11-1935).
Voor het vak Maatschappijleer moest mijn zoon een interview houden met een persoon die ouder
was dan 65 jaar. Hij dacht meteen aan zijn opa, maar ook aan de mogelijkheid om
hem nog wat beter te leren kennen. Hij mocht hem nu vragen stellen die hij
anders misschien niet zo gauw zou stellen: “hoe
ging dat vroeger opa?”.
Het was intrigerend om ze samen te zien ( de jongere en
oudere generatie), want sommige vragen waren toch best wel eng of gênant om te
stellen. Het
werd een prachtig interview die beloond werd met een 10 door zijn docent.
Het
interview is afgenomen aan de hand van een aantal voorafgestelde vragen vanuit
het vak Maatschappijleer en ik vind het ook een mooie leidraad om aan vast te
houden in dit blog.
Omdat het
zo’n mooi verhaal is en ik me realiseerde hoeveel er veranderd is met vroeger
en nu, hoe snel het allemaal gegaan/veranderd is. Dat jong en oud best heel
veel lol en interesse in elkaar kunnen hebben, wil ik dit verhaal met jullie
delen. Ook ik realiseerde mij hoeveel er veranderd is sinds ik geboren ben en
waar mijn zoon geen weet van heeft. De grachten die zijn drooggelegd in de stad
waar ik woon, de manier van lesgeven op school en wat je deed in je vrije tijd.
De normen en waarden die soms zijn gebleven en soms behoorlijk zijn veranderd.
En
toch moet ik zijn moeder zijn en de brug slaan tussen de generaties waarin we
elkaar begrijpen en respect voor elkaar hebben.
Het is niet
altijd even makkelijk om omringt te zijn met pubers, maar ik moet eerlijk
bekennen dat ik nog elke dag van ze geniet. Maar even zonder gekheid…..door dit
verhaal realiseerde ik mij hoe snel de maatschappij veranderd is de afgelopen
jaren. Ik denk dat het belangrijk is om met je tijd mee te gaan, open te
stellen voor nieuwe dingen, nieuwsgierig te zijn naar wat de jeugd vandaag de
dag bezighoudt, maar ook dat stukje nostalgie vast te houden vanwege de
waardevolle herinneringen die het ons biedt. Geef ook die nostalgie door aan de
jeugd, want vroeger was niet altijd zo slecht.
Neem mee wat je waardevol
vindt en laat los waar je niks mee kan.
School, werk en zakgeld.
Mijn
vader heet Nicolaas
Wilhelmus de Rie, maar ze noemen
hem Co. Waarom? Er was al een Nicolaas in de familie en dan werd het zo
verwarrend. Hij is geboren op 10-11-1935
te Z.O.Beemster. In 1951 was hij 16 jaar, een jaar ouder dan mijn zoon nu.
Vroeger
was er geen peuterspeelzaal en kleuterschool in zijn dorp en was je gewoon
thuis bij je moeder. Wat hij de gehele dag deed, weet mijn vader niet meer
precies. Hij zal wel buiten hebben gespeeld met zijn vrienden of zijn moeder
het bloed onder de nagels vandaan hebben gehaald J.
Toen
hij 6 jaar was, mocht hij naar de 1e
klas van de Jozefschool in Purmerend. Dit was een Rooms-katholieke jongens
school, want meisjes en jongens gingen in die tijd nog naar aparte scholen. De
meisjes kregen les van de nonnen, maar hij had meesters en een enkele juf. Dit was wel uitzonderlijk voor die tijd dat
een vrouw aan jongens les gaf. Het grappige is dat mijn zus en ik ook naar
deze school zijn geweest. Echter begon mijn zus nog op de Catharinaschool
(meisjesschool) waar je les kreeg van de nonnen. Dit was mij gelukkig gespaard
gebleven. Bij ons op school kreeg je alleen bijles door de nonnen en daar
hoefde ik gelukkig niet heen. Ik begreep van mijn klasgenoten dat ze niet zo
aardig waren.
Mijn
vader ging tot zijn 12e jaar
naar deze school, maar in de WOII
is zijn school in beslag genomen door de Duitsers. Ze konden toen ruim een jaar lang niet naar
school en naar de meisjesschool was geen optie. Dat mocht niet! Dus was je
thuis en mistte je alle lesstof, die je later nooit meer aangeboden kreeg.
De
oorlog heeft een diepe indruk op mijn vader gemaakt, de armoede, de angst, maar
ook dat de Duitsers achter hun huis een hoofdkwartier hadden gevestigd. Een nare tijd waar hij het liever niet over
wil hebben. Oorlogen laten diepe wonden en littekens achter bij mensen of het
oorlog van nu of vroeger is.
Mijn vader heeft nog steeds nachtmerries van die tijd, waarin hij schreeuwend
wakker word. Waarover hij
droomt, wilt hij nooit vertellen.
Vroeger werd er niet gesproken over emoties en waar je behoefte aan had. Een
tegenstelling waarin we nu leven waar we over alles moeten praten …soms
eindeloos lang. Zou een middenweg soms niet meer effectief zijn, want soms zijn
dingen zo en gaat het leven verder.
Ontken je emoties niet, geef het een plekje, maar wees soms ook nuchter
en probeer het beste te maken van het leven.
Geniet! In plaats
van somberheid.
Bevrijdingsdag
in het dorp van mijn vader.
V.l.n.r.: Klassenfoto 1948, Verkenners 1951, ambachtsschool 1950.
Na
de lagere school ging mijn vader naar de Ambachtsschool in Edam. Elke dag op
zijn fiets langs de open velden door wind, regen en zon. Hij vond het daar niks aan en had geen
interesse in het vak elektricien. Hij leerde ook nog wat met hout, maar ook dat
vond hij niet leuk.
Het interesseerde hem niet, maar
vroeger werd er niet gevraagd door je ouders wat jij leuk vond om later te
worden…het werd voor je bepaald.
Er moest brood op de plank komen en dus werd een vak gekozen dat daarvoor kon
zorgen.
Vroeger
was er geen ruimte zoals nu om te doen wat je zelf wilde. Er waren geen open
dagen van scholen en een breed aanbod. Dus als je bijvoorbeeld dyslectisch bent
als mijn vader was school geen pretje en ging je liever werken. Geen ruimte voor
verdere ontwikkeling en ondersteuning…..real life begon dan gewoon al heel
jong. Een andere tijd, waar we nu onze les van hebben getrokken. Ook al moet ik
bekennen dat t.a.v. handicaps als dyslectie en passend onderwijs zaken nog echt
in de kinderschoenen staan. Hopelijk kunnen we daarover 10 jaar een positiever
antwoord op geven. Maar ook als ik naar mijn eigen schoolcarrière kijk waren
het mijn ouders die de schoolkeuze bepaalde en open dagen kan ik mij al
helemaal niet herinneren. Jij wel?
Je
ging naar een bepaalde school, omdat hij katholiek was en niet omdat jij daar
graag heen wilde. En ik….ik ging gewoon braaf naar de school van mijn ouders
keuze. Toch heb ik mijn HBO zelf gekozen en daar veel plezier aan beleefd. Zo
zie je maar nog niet zo heel lang geleden lagen de kaarten nog echt wel anders
op de tafel.
Zelf ben ik blij
dat we in een tijd leven dat ik mijn kinderen de vrijheid kan geven wel te
kiezen voor hun droom. Gelukkig
zijn er ook veel meer mogelijkheden qua opleidingen dan vroeger, maar toch…de
tijdsgeest is anders.
Ik
denk dat het kinderen veel gelukkiger maakt als ze iets doen waar ze blij van
worden en interesse in hebben. En soms is school niet leuk en moet je dingen
doen die in het puberbrein nergens opslaat. Dat is dan maar zo net als het
leven zelf. Maar grijp je kans om een opleiding te volgen, want dat is zo
belangrijk voor je toekomst en je eigen ontwikkeling. Echter houdt het
ontwikkelen van jezelf nooit op en kun je op latere leeftijd altijd nog een
opleiding of cursus volgen. Ieder ontwikkelt zich zoals dat bij hem/haar past.
De één is goed met zijn handen en de ander met zijn “koppie”. Heb respect voor een ieder en profiteer van
ieders talent en kundigheid.
Mijn
vader verliet de school na twee jaar….tegenwoordig noemen ze dat drop-out. Hij
was toen 14 jaar en moest aan het
werk. Dat was toen heel normaal en dat mocht ook van de regering. Helaas
zijn er nog steeds kinderen die tussen wal en schip vallen en dat is doodzonde
van hun talent. Wat ik helaas
nog steeds vaak zie is dat scholen niet zo snel zijn meegegaan met de snelle
veranderingen in onze maatschappij en het veranderde puberbrein dat hiermee
gepaard gaat. Kinderen van nu zijn geen kinderen van vroeger. Ze denken, ze
leren en ze doen anders. Dat is ok! Vroeger is nu niet meer. Daarnaast wordt er ook erg veel van een
docent verlangd waar hij niet voor geleerd heeft en daarom zo het fijn zijn als
scholen meer multidisciplinair gingen samenwerken in plaats van de “speciale
taken” onder te verdelen in hun eigen team. Ieder zijn eigen vak gebied en
kennis/ervaring. Een discipline van buitenaf toelaten in je school, betekent
niet dat je faalt maar dat je groeit en open staat voor verandering. JUST SAYING!
Laat de docent de docent weer zijn en
doen waar hij goed in is.
Mijn
vader heeft ook nog op een kostschool gezeten toen hij 10 jaar was. Thuis had hij het niet naar zijn zin
en was daar erg ongelukkig. Op een dag is
hij op de achterkant van een vrachtwagen gesprongen om zo weg te kunnen lopen
van zijn thuis. Hij wilde daar nooit meer naar terug. Hij was toen 10 jaar oud.
Onderweg
werd hij toch bang, want de vrachtwagen reed hard en hij kende omgeving niet. Hij
heeft zich toen losgelaten, zijn klompen schaafden stuk over de straat en hij
belande aan de zijkant van de weg. Buurtbewoners hebben toen de politie
gealarmeerd en die hebben mijn vader teruggebracht naar zijn ouders. Mijn vader kan alleen de angst herinneringen
over hoe boos zijn moeder was over zijn stuk geschaafde klompen.
Een andere tijd of was het het gezin?, maar
ik zou zo blij zijn als mijn kind weer heelhuids thuis kwam en geïnteresseerd
zijn waarom hij niet meer thuis wilde zijn. Dit verhaal heeft zelfs de kranten
gehaald. Mijn ouders zeggen het krantenknipsel nog te hebben.
Door
dit incident besloten zijn ouders dat hij onhandelbaar was en stopten hem op de
kostschool in Edam. Hij is het enigste kind uit hun gezin die daar heen is
gestuurd. Er werd niet gesproken in het gezin waarom hij daarheen moest en ze
vroegen ook niet aan hem waarom hij was weggelopen. Ook zijn broers en zussen
weten niet precies waarom hij naar kostschool moest. Hij was onhandelbaar was
er gezegd en vragen stelde je niet in die tijd.
Markt in Purmerend, de gedempte singel en de breedstraat.
Mijn
vader vond het niks op de kostschool in
Edam en ’s nachts ontsnapte hij vaak om weer naar huis te lopen. Als hij dan
aankwam bij zijn huis in de Z.O.Beemster ’s, ochtends vroeg, gooide hij een
steentje tegen zijn broers raam en die deed dan open. Hij klom via de regenpijp naar binnen en kroop in bed. Het bed deelde hij met nog 2 van zijn broers.
Zijn zussen sliepen ook met zijn drieën in een twijfelaar. Dit was heel
normaal, want je had geen eigen kamer of bed in die tijd. Vele huizen hadden
niet veel slaapkamers en dus deelde je die met je broers of zussen. Meisjes en
jongens was strikt gescheiden.
’s
Ochtends vond mijn opa’s vader hem dan in bed en dan bracht hij hem weer terug
naar de kostschool, nadat hij eerst heel boos was geworden op mijn vader. Hij
vroeg hem nooit waarom hij weer terug naar huis was gekomen. Na 3 maanden hebben
ze mijn vader niet meer teruggebracht naar de kostschool en waarom? Dat weet
hij niet. Ik moest wel lachen toen ik dit verhaal hoorde van mijn vader die de
wanhoop van zijn ouders was, maar bleef vechten voor wat hij wilde.
Zo zie je maar weer ook in die tijd
was er een soap….ook al werd die vanwege sociale controle, die heel sterk was
in die tijd, natuurlijk verborgen gehouden voor de buitenwereld. En misschien
was het wel normaal, want in veel gezinnen ging het er zo aan toe. Mijn vader
was niet de enige op kostschool.
Dit is de fabriek waar mijn vader op zijn 14e jaar begon
met werken.
De supermarktketen Spar waar mijn vader voor werkte.
Toen
mijn opa 14 jaar was, begon hij met
werken bij de fabriek Hollandia in Purmerend. Hij moest daar melkmonsters nemen
en later mocht hij werken op het laboratorium. Dit vond hij leuker werk. Na er 2 jaar te hebben gewerkt , werd hij op zijn 16e jaar bijrijder op een vrachtwagen van de SPAR. Een
winkelketen die wij nog steeds kennen.
Nadat
hij op zijn 18e jaar zijn
rijbewijs had gehaald, werd hij chauffeur en reed nog 4 jaar voor dit bedrijf.
Ondanks dat zijn eigen vader een touringcars bedrijf “Go de Rie Cars” bezat, ging hij voor Valk in Hoorn werken. Zijn vader vond dat hij eerst maar bij een ander moest gaan werken en deed alleen een beroep op hem als er tekort personeel was of heel erg druk.
Ondanks dat zijn eigen vader een touringcars bedrijf “Go de Rie Cars” bezat, ging hij voor Valk in Hoorn werken. Zijn vader vond dat hij eerst maar bij een ander moest gaan werken en deed alleen een beroep op hem als er tekort personeel was of heel erg druk.
De straat waar mijn vaders huis vlakbij stond.
Mijn
vaders vader was dit touringcars bedrijf voor de oorlog gestart, maar in WOII
namen de Duitsers zijn bussen in beslag. Hij had nog een bus kunnen verstoppen
onder het stro bij een boer.
Zo kon hij na de oorlog zijn bedrijf
weer opstarten met die ene bus.
Wat een ondernemersgeest en
doorzettingsvermogen!
Go de rie Car; het bedrijf van mijn vaders vader. In het midden staat zijn vader.
Toen
mijn vader begon met werken, waren de lonen veel lager dan nu. Wat hij precies
verdiende wist hij niet, want hij moest al zijn geld inleveren bij zijn moeder.
Je kreeg je geld nog in een loonzakje,
contant. Later bleek, toen hij ging trouwen,
dat zijn moeder al zijn loon altijd op een spaarbankboekje had gezet. Zelf
kreeg hij 2 gulden per week en daar mocht hij mee doen wat hij wilde. Hij kocht er shag van en later ook wel een
biertje.
Toen
hij ouder was besteedde hij het geld ook op de kermis en op zijn 16e jaar kocht
hij een bromfiets. Hiervoor had hij gespaard van zijn 2 gulden per week. Wat een tijd!! Zo simpel en tevreden met weinig. Misschien is het probleem van vandaag de dag wel dat we zoveel keuzes
hebben en krijgen, schulden en creditcards normaal zijn en zo weinig kunnen
genieten van wat we hebben?! Het is nooit genoeg. Toch zie je steeds meer een tegenbewegiing
ontstaan in onze maatschappij tegen verspilling en ontvredenheid. Dat
is iets wat ik erg aanmoedig…en ook dat we wat liever voor elkaar moeten zijn
en de ander wat gunnen.
Het boemeltje dat in Purmerend reed en waar het liedje overgaat dat we allemaal leerden op de lagere school.
Vanaf
zijn 14e jaar rookte en dronk mijn
vader. Hij vertelde dat dat heel normaal was en het ook mocht van zijn ouders. Je dronk en rookte om mee te doen/erbij te horen. Sigaretten stonden ook altijd op tafel en
iedereen rookte en dronk in zijn omgeving. Het was heel normaal. Er werd niet
over gesproken dat het slecht voor je was, je nog te jong was en er was ook
geen wet die het verbood volgens mijn vader. Hij ging ook al
uit vanaf zijn 14e jaar en kon in elke kroeg komen die hij maar
wilde. Zijn ouders vonden het goed dat hij
uitging op woensdag en in het weekend. Tot zijn 16e jaar moest hij
om 12 uur ’s nachts thuis zijn en op zijn 18e jaar was dat wat
later.
Het treinstation, de Bierkade en de Kaasmarkt zoals ik hem herinner...vroeger toen ik klein was :)
In
het volgende blog ga ik verder met het verhaal over mijn vader. “Hoe was dat vroeger opa?” Komen er bij
jou als lezer ook herinneringen naar boven of verwonder je je over
zaken? Laat het me weten! Of praat
erover met elkaar.
Voor nu wens ik
jullie een hele fijne jaarwisseling en tot in 2018…dan lees je het blog toch ook nog?!! Dat zou
ik top vinden.
Niet gehuilde
tranen vermoeien…niet geuite kwaadheid verkrampt…
Tel geen dagen
maar zorg dat de dagen tellen…
Je kunt geen
dagen aan je leven toevoegen….
Maar wel leven
aan je dagen…
Geniet daarom van
elke dag…Ook in het jaar 2018!!!!
Love Danielle.
** Klik op de
foto om hem beter te kunnen zien.
** Foto’s zijn uit
eigen archief, vereniging historisch purmerend (http://www.vereniginghistorischpurmerend.nl/)
en internet